Pełna wersja Raportu Mniejszości 2024 liczy trzysta stron i zawiera ponad sto wykresów, jednak nadrzędnym celem publikacji jest stworzenie pomostu między akademicką analizą a lokalnym działaniem. Rozpoczynamy od omówienia ram prawnych: Konstytucji RP, ustaw o mniejszościach narodowych i języku regionalnym, a także dyrektyw Unii Europejskiej. Następnie przechodzimy do obszernej części demograficznej, w której prezentujemy dynamikę zmian liczebności poszczególnych grup na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Szczególną uwagę zwracamy na niuanse metodologiczne – pokazujemy, jak redefinicja kryteriów spisu powszechnego wpłynęła na widoczność Łemków oraz na niedoszacowanie społeczności romskiej. Kolejny blok dotyczy edukacji; analizujemy stopień wdrożenia programów bilingwalnych, liczbę nauczycieli przeszkolonych w zakresie wielokulturowości i dostępność podręczników w językach mniejszości. W ramce bocznej zamieszczamy historię Natalii, która przez dwa lata uczyła się alfabetu greckiego, aby czytać pradziadkowe listy i odnaleźć swoją tożsamość.

Część ekonomiczna raportu została oparta na mikrodanych ZUS oraz długoletnich szeregach czasowych urzędów pracy. Okazało się, że na poziomie makro różnice w bezrobociu pomiędzy regionami z wysoką reprezentacją mniejszości a resztą kraju zacierają się, jednak w analizie subpowiatowej wciąż widać koncentrację prekaryjnych form zatrudnienia w pasie nadgranicznym. Odkryliśmy także, że współczynnik przedsiębiorczości w gminach z mniejszością karaimską jest o 12 % wyższy niż średnia wojewódzka, co obala stereotyp o »wyuczonej bezradności«. To tylko jeden z przykładów, jak dane mogą przełamywać krzywdzące narracje. Równolegle przedstawiamy, jak wygląda dostęp do służby zdrowia – liczba lekarzy posługujących się językiem pacjenta, czas oczekiwania na wizytę i stopień refundacji leków rzadkich w chorobach genetycznych występujących częściej w określonych populacjach.

Na zakończenie proponujemy zestaw 24 rekomendacji pogrupowanych w trzy filary: legislacyjny, edukacyjny i społeczny. Postulujemy na przykład wprowadzenie klauzuli społecznej w zamówieniach publicznych, która premiuje wykonawców prowadzących politki antydyskryminacyjne; rozbudowanie oferty muzeów regionalnych o cykle warsztatowe prowadzone przez przedstawicieli mniejszości; oraz stworzenie ogólnokrajowego funduszu wspierającego media lokalne publikujące w językach mniejszości. Dołącz do grona darczyńców i pomóż nam monitorować wdrażanie tych zmian. Pamiętaj, że każde miasto ma inną historię współistnienia kultur – nasz raport to dopiero początek rozmowy, w której Ty również masz głos. Pobierz dokument w formacie PDF, korzystaj z interaktywnych wykresów i dziel się wynikami w swojej społeczności.